Nghiệm thu hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) là giai đoạn quan trọng nhằm xác nhận rằng hệ thống được lắp đặt đúng thiết kế, hoạt động hiệu quả và tuân thủ các quy định pháp lý tại Việt Nam, đặc biệt theo Luật PCCC 2025, Nghị định 50/2024/NĐ-CP và Quy chuẩn QCVN 06:2022/BXD. Quy trình này không chỉ đảm bảo an toàn cho tòa nhà, nhà máy, chung cư hay trung tâm thương mại mà còn là điều kiện bắt buộc để công trình được cấp phép vận hành. Một quy trình nghiệm thu bài bản đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, đơn vị thi công và cơ quan Cảnh sát PCCC, với các bước thực hiện được tiến hành một cách cẩn trọng để đạt hiệu quả cao.

Bước đầu tiên là lập kế hoạch nghiệm thu. Chủ đầu tư cần phối hợp với đơn vị thi công và tư vấn PCCC để chuẩn bị kế hoạch chi tiết, bao gồm lịch trình, danh sách thiết bị cần kiểm tra và các tiêu chí đánh giá. Kế hoạch phải dựa trên hồ sơ thiết kế đã được thẩm duyệt, tuân thủ Thông tư 32/2024/TT-BCA, và xác định rõ các hạng mục như hệ thống báo cháy, bình chữa cháy, sprinkler, vòi phun và lối thoát hiểm. Việc lập kế hoạch kỹ lưỡng giúp xác định phạm vi nghiệm thu, tránh bỏ sót các thành phần quan trọng và đảm bảo quá trình diễn ra suôn sẻ.

Tiếp theo, kiểm tra hồ sơ nghiệm thu là bước không thể thiếu. Hồ sơ bao gồm bản vẽ hoàn công, biên bản kiểm tra từng hạng mục, chứng chỉ chất lượng thiết bị và báo cáo lắp đặt. Các tài liệu này cần được đối chiếu với hồ sơ thiết kế đã thẩm duyệt để đảm bảo tính nhất quán. Ví dụ, vị trí bố trí cảm biến khói, bình chữa cháy hoặc sprinkler phải đúng như bản vẽ, và thiết bị phải đáp ứng Quy chuẩn QCVN 03:2023/BCA. Nếu phát hiện sai lệch, chủ đầu tư cần yêu cầu đơn vị thi công chỉnh sửa trước khi tiến hành các bước tiếp theo. Việc kiểm tra hồ sơ kỹ lưỡng giúp giảm thiểu rủi ro bị yêu cầu bổ sung trong quá trình kiểm tra thực tế.

Thử nghiệm hệ thống PCCC là bước cốt lõi để đánh giá khả năng vận hành. Các thiết bị như cảm biến báo cháy, chuông báo động, sprinkler và vòi phun cần được kích hoạt để kiểm tra tính năng. Ví dụ, cảm biến khói phải phát tín hiệu cảnh báo trong vòng vài giây khi tiếp xúc với khói thử nghiệm, trong khi sprinkler cần phun nước đúng áp suất và phạm vi thiết kế. Đối với nhà máy hoặc tòa nhà cao tầng, thử nghiệm có thể bao gồm mô phỏng tình huống cháy để kiểm tra khả năng phối hợp của toàn bộ hệ thống. Kết quả thử nghiệm được ghi nhận trong biên bản, làm cơ sở để cơ quan Cảnh sát PCCC đánh giá.

Đánh giá thực tế tại công trình là bước quan trọng để xác minh hệ thống PCCC trong điều kiện thực tế. Đội kiểm tra của Cảnh sát PCCC sẽ đến hiện trường để kiểm tra các hạng mục như vị trí lắp đặt thiết bị, tình trạng lối thoát hiểm, biển báo và đèn chiếu sáng khẩn cấp. Họ cũng đánh giá khả năng tiếp cận của bình chữa cháy và vòi phun, đảm bảo nhân viên hoặc cư dân có thể sử dụng dễ dàng. Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề nào, chẳng hạn như cảm biến không hoạt động hoặc lối thoát hiểm bị cản trở, chủ đầu tư sẽ nhận thông báo khắc phục trong thời hạn từ 5 đến 15 ngày, theo Nghị định 50/2024/NĐ-CP. Việc phối hợp nhanh chóng để xử lý các vấn đề này là yếu tố then chốt để hoàn tất nghiệm thu.

Cuối cùng, khi hệ thống PCCC đáp ứng đầy đủ yêu cầu, cơ quan Cảnh sát PCCC sẽ cấp chứng nhận nghiệm thu. Chứng nhận này xác nhận rằng công trình đã hoàn thiện hệ thống PCCC theo quy định, sẵn sàng đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, nghiệm thu không phải là điểm kết thúc. Các công trình cần duy trì kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần để đảm bảo thiết bị luôn hoạt động tốt, đồng thời cập nhật hồ sơ bảo trì theo yêu cầu pháp lý. Đối với công trình cũ, Luật PCCC 2025 cho phép áp dụng quy định chuyển tiếp, nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn tối thiểu trước khi nâng cấp.

Thực hiện các bước nghiệm thu một cách hiệu quả đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ lập kế hoạch đến phối hợp với cơ quan chức năng. Một hệ thống PCCC được nghiệm thu đúng quy trình không chỉ giúp công trình tuân thủ pháp luật mà còn mang lại sự an tâm, bảo vệ cư dân, nhân viên và tài sản trước các nguy cơ cháy nổ.